ඉසුරු ෙසායා නගරයට ඒම

2013.11.27 – ලංකාදීප- මිලින්ද මොරගොඩ
අද පෙනෙන ආකාරය අනුව සැනසිලිදායක ලෙස ගත කළ හැකි ජීවිත නගරයක නැත. නගරය අවිවේකීය. නගරය අවට ජීවත්වන ජනතාවගේ ජීවිත සංකීර්ණය. මහ මග යනෙන, වැඩ පොල වල සිටින වැඩි දෙනෙකුගේ මුහුණු විඩාබරය. මහන්සියෙන්,තරගකාරීව යමක් උපයා ගන්නට දරන තැත පැහැදිලිව හ`දුනාගත හැකිය.
අදට කලින් පරම්පරාවට විවේකය තිබිණි. ඔවුන්ගේ ජීවිත පදනම්ව තිබුණේ කෙත සහ අස්වැන්න මූලික කරගෙනය. කෘෂි ආර්ථිකයෙන් සේවා අංශයට නැඹුරු වන විට නිෂ්පාදනය සහ අඩුම පිරිවැයකින් නිපදවන්නට හැකි ආකාරය ගැන මහන්සි වෙන්නට සිදුවෙයි. එවිට උපරිම කාර්යක්ෂමතාවයකින් මෙහෙයවෙන අතර ජීවිත යාන්ත්‍රිකරණය වීම වැලැක්විය නොහැකිය. ආර්ථිකය අනුව කෘෂි අංශය දළ දේශීය නිෂ්පාදිතයෙන් සියයට දහයකට මදක් වැඩි වන විට සේවා අංශය සියයට පනහ ඉක්මවා තිබේ. එයින් පෙනෙන්නේ ගොවිපොල වටා නොව කම්හල සහ වෙළ`ද පොල වටා ශ්‍රමය එකතුවන වගය.
කම්හල සහ වෙළ`ද පොල නගරයෙහි බිහිවන විට අලූත් ජීවිත සොයා නගරයට එන පිරිස නගර ආශ්‍රිතව පදිංචිය තෝරා ගනිති. කුඩා ඉඩම් වල නිවාස ඉදිකරගන්නා දරු පවුල් ගැනෙන්නේ මධ්‍යම පැලැන්තිය සොයා යන පිරිසක් වශයෙනි. මෙයින් කොටසක ගේ ජීවිත ගමටත් නගරයටත් බද්ධ නොවන අතරමැදි ඒවා වශයෙන් ගතවන අතර ඔවුන්ගේ ගැටලූ විවිධාකර බව නිරීක්ෂණය කළ හැකිය. යම් ඉස්පාසුවක් කවදා හෝ උපයාගත හැකි වනු ඇතැයි යන අදිටන ඇතිව මහන්සිවන මෙම පරම්පරාව මුලින් ස`දහන් කළ විඩාබර මුහුණු වලින් හ`දුනාගත හැකිය.
අද නගරයක කලබලය අතර දුරින් හි`ද නිරීක්ෂණය කරන කෙනෙකුට එහි වඩා හදිස්සියක් ඇති තැන් දෙකක් දැකගත හැකිය. එකක සුරා විකුණන අතර අනෙක ඔසු අලෙවි කරන තැනය. සුරා සැලෙහි පිරිමින් තෙරපෙන අතර ඔසු සැලෙහි පිරිමින්,ගැහැනුන් පමණක් නොව දරුවන් ද,තෙරපෙති. අගනුවර සහ තදාසන්න ප්‍රදේශවල සෑම කුඩා නගරයකම පාහේ මත් පැන් හල් දෙක තුනක් ඇති අතර බටහිර බෙහෙත් විකුණන ඖෂධ අළෙවි සැල් එයට වැඩි ප්‍රමාණයක් පිහිටා තිබේ. අනාගතය සොයා නගරයට එන පිරිසගෙන් කොටසක් මහුණ දි ඇති ඛේදවාචකය තේරුම් ගන්නට මෙම ස්ථාන දෙක කදිම සාක්ෂියක් සපයයි. කලබලකාර හැන්දෑවේ අත්ය වශ්යම දේ මිලදී ගන්නා තැන් හා සමානවම මෙම ස`දහන් කරන තැන කාර්ය බහුලය.
තමන් වෙලාගෙන ඇති ප්‍රශ්න වලින් මිදෙන්නට මත් පැන් නිති පතා අවශ්‍යවන තරමට නගරය අවට ජීවත්වන පිරිමින් සුරාවට ඇබ්බැහි වී සිටිති. දසක දෙක තුනක් අවිවේකීව ඒකාකාරීව ජීවිත ගත කළ නාගරිකයන් නොයෙකුත් ලෙඩ රෝග වලින් පීඩා වි`දිති. තතු විමසුවහොත් අධි රුධිර පීඩනය, දියවැඩියාව හෝ ආමාශගත රෝග බහුල බව අනාවරණය වෙයි. තවත් කොටසකට ශ්වසන රෝග වැළ`දී තිබේ.
යස ඉසුරු සොයා නගරයට පැමිණි පැලැන්තියක ඉරණම මෙය වියයුතු නැත. සංවර්ධනය යනුවෙන් අදහස් කරන්නේ මෙම තත්ත්වය නොවන බව අවධාරණය කළ යුතුව ඇත. නමුත් අවිවේකී සහ ඉතා අතෘප්තිමත් ජීවිත ගත කරන නාගරික වැසියන් අතරින් වැඩි දෙනෙකු මුහුණ දී ඇති ප්‍රශ්නවල යථාර්ථය මෙයයි. සුරා සැල වසා දැමීම සහ ඔසු වෙළ`ද පොල තහවුරු කරගෙන ඇති දරුණු තැන ගැන සාකජා කරනු වෙනුවට නාගරික ජීවිත හුරුවී ඇති කර්කශ රාමුව වෙනස් කිරීමට ගත යුතු මග ගැන ප්‍රතිපත්ති සම්පාදකයන්ගේ අවධානය යොමුවීම අවශ්යඇය. මිනිසුන් නිරෝගී කළ යුතු අතර කය පමණක් නොව මනස ද නිවන තෘප්තිදායක වෘත්තීන් බහුල සමාජයක් ගොඩනැගීම කෙරෙහි වගකිවයුතු අංශවල අවධානය යොමු විය යුතුය.

දුප්පත්කමක් නැති ලෝකය කුමක් වැනි

2013.11.20 -ලංකාදීප – මිලින්ද මොරගොඩ

ජාත්‍යන්තර ප්‍රජාව දුප්පත්කම ගැන අවධානය යොමු කළේ කලකට කලින්ය. දරිද්‍රතාවයෙන් මුදවාගෙන ලෝකය යහපත් තැනක් බවට පත්කරන්නට සමාජ බලවේග නොයෙක් වැඩසටහන් ක්‍රයාත්මක කර ඇත. ජන සමාජයේ යම් කොටසක් පීඩා වි`දින දුගී දුප්පත්කම අදටත් ඕනෑම රටක් මුහුණ දෙන සෑහෙන ගැටලූවකි. නමුත් මුහුණුවර සහමුලින්ම වෙනස් ස්වභාවයක් ගෙන තිබේ. අන්ත දුගීභාවය ගැන කතා කරනවා වෙනුවට ජනතාවගේ ජීවන මට්ටම තවත් උසස් තැනකට ගෙන යන්නේ කෙසේදැයි සාකච්ඡා කරන බව පැහැදිලිව පෙනේ.
ජාත්‍යන්තරයේ දත්ත අනුව 1820 ගණන්වල ලෝකයේ අන්ත දුප්පත් පිරිස සමස්ථ ජනගහනයෙන් සියයට 84 ක් බව වාර්තා වී තිබිණ. සියවස් දෙකකට දසකයක් අඩු කාලයක් ගතවන විට සමස්ථ ජනගහනයෙන් සියයට 84 ක් අන්ත දුගී බවින් මිදී යම් තෘප්තිමත් ජීවිත ගත කරන පිරිසක් බවට පත්ව ඇත. එය සම්පූර්ණ පරිවර්තනයකි. නමුත් තවමත් බිලියනයකට ආසන්න පිරිසක් එනම් සමස්ථ ජනගහනයෙන් සියයට 16 ක් තවමත් අන්ත දුගී භාවයෙහි ගිලී අසරණව ජීවත් වෙති. මෙම පිරිස දිනකට ඇමරිකානු ඩොලර් එකහමාරකට අඩු ආදායමකින් එදා වේල පිරිමසා ගන්නා අය බව පර්යේෂණ වාර්තා පෙන්වයි. දිනකට උපයන මෙම ඇමරිකානු ඩොලර් එකහමාරක ප්‍රමාණය මෙරට දී නම් රුපියල් දෙසීයකට අඩු මුදලකි. ලෝකයේ අන්ත දිළි`දු බව තුරන්වී යන නමුත් තවත් බිලියනයක පමණ පිරිසක් දිනකට රුපියල් දෙසීයයකට අඩු ආදායමකින් එදිනෙදා ජීවත්වන බව සැලකිල්ලට ගත යුතුය.
ශ්‍රීලාංකේය ජන සමාජයේ ද විශාල වෙනසක් සිදුවී තිබේ. සියවස් දෙකකට කලින් ජීවත් වූ පරම්පරාවට වඩා දියුණුවක් අද ජීවත්වන අය අත් වි`දිති. එම ජන කොටස ගේ උවමනා සහ අවශ්‍යතා ඉතාමත් සංකීර්ණය. කුස පුරවා ගන්නට ආහාරවේල සොයා ගැනීමට වෙහෙසුන සමාජය අද අවධානය යොමුකරන්නේ එයට පරිබාහිර අන් කරුණු ගැනය. දුගී දුප්පත්කමෙන් මිදී මැදි ආදායම් රටක් වශයෙන් නැගෙන රටකට ඇති අභියෝගය එයයි.
ශ්‍රී ලංකාව මැදි ආදායම් රටක් බවට පත්ව තිබේ. මහජනතාවගේ බලාපොරොත්තු වෙනස් වී ඇත. ආහාර වෙනුවෙන් යමක් සපයා ජනතාව තෘප්තිමත්ව තබා ගැනීමේ යුගය අවසන්ය. ජනතාව තමන්ගේ බලාපොරොත්තු ඉටු කරගැනීමට හැකි උපරිම උත්සාහකින් මහන්සි වෙමින් සිටී. සහනාධාර යනු තව දුරටත් වටිනාකමක් ඇති කරන දේ නොවේ. මහජනතාව බලාසිටින්නේ අලූත් අවස්ථා ඇති කරගන්නේ කෙසේද යන කාරණය කෙරෙහිය. සහනාධාර වලින් කුස පුරවන ලද නමුත් දුප්පත්කම අඩු වී ඇති සමාජය තුළ අලූත් අවස්ථා ඇතිකරන්නට නම් අධ්යාුපනය සහ ව්ය්වසායකත්වය ගැන කලින්ට වඩා වෙනස් ආකාරයකට සිතන්නට සිදුව ඇත.
සාක්ෂරතාවය සහ පාසල් අධ්‍යාපනය ගැන කතාකළ සමාජය අද පරිගනක සාක්ෂරතාවය සහ ජාත්‍යන්තර අධ්‍යාපනය ගැන අවධානය යොමු කරමින් සිටී. කුලියට අනුන් යටතේ වැඩ කරමින් සිටි පිරිස අලූත් අවස්ථා සොයමින් ලෝකය පුරා ගමන් කරන්නට පටන්ගෙන ඇත. දුපතක සිටි ජනතාව අද විශ්ව සමාජයේ සාමාජිකයන්ය. සමාජ ගෝලීයකරණය සෑම පැත්තකින්ම අත් වි`දින්නට හැකියාව ඇත. මෙවැනි පසුබිමක සිටින ශ්‍රී ලංකාව අනාගතය ගැන බලාපොරොත්තු අලූත් කරගත යුතුව තිබේ.
දුගී දුප්පත් සහ අනුන් යටතේ ජීවත්ව කුසට යමක් ඉල්ලා සිටි පිරිස වෙනුවට මනස නිවහල්ව අවස්ථා සොයා යන නවීන සමාජයකට නායකත්වයක් දෙන්නේ කෙසේදැයි විමසා බැලීම ඉතාම වැදගත්ය. ප්‍රතිපත්ති සම්පාදනය විය යුත්ෙත් මෙම පැහැදිලි රාමුවට උචිත ආකාරයටය. සමාජයේ ආකල්ප හැඩගැසෙන ආකාරය සහ ජනතාව අලූතින් ඉල්ලා සිටින අපේක්ෂා හ`දුනා ගැනීමට සියුම් අධ්‍යනයකට පදනමක් සකස් කර ගැනීම අවශ්‍යය.

පොදු රද මඩුලු සමුලූෙව් නූතන අභියෝග

2013.11.13 – ලංකාදීප- මිලින්ද මොරගොඩ

පොදු රාජ්‍ය මණ්ඩල සමුලූව ශ්‍රීලංකාවේ දී පැවැත්වීම සුවිශේෂී අවස්ථාවකි. සමුලූ වාරය සමග මෙරට ආර්ථික සහ සමාජ සම්බන්ධතා අලූත් කතිකාවතකට අවතීර්ණ වන බව පෙනේ. ඉකුත් කාලය තෙක් අභ්‍යන්තර ගැටුම් සහිත රටක් වශයෙන් අවධානයට ලක් වූ අතර දැන් සාමකාමී පරිසරය තුළ අලූත් ගමනක් කරා යොමු වෙමින් සිටින බව අන්තර්ජාතික ප්‍රජාවගේ අදහසයි.
මුල් කාලයේ දී බ්‍රිතාන්‍ය හිටපු අගමැති ශ්‍රීමත් වින්සන්ට් චර්චිල් රටවල එකමුතුව දෙස තිබූ සංකල්පය වෙනස් එකකි. ඉංග්‍රීසි කතාකරන සමාජයේ එකතුවක් ඇතිකරන උනන්දුවක් ඔහුට තිබිණ. බටහිර ගුණාංග සිරිත් විරිත් සහ සංස්කෘතිය පැතිරවීම එයින් අදහස් කරනනට ඇත. යටත් විජිත තමන්ගෙන් ගිලිහෙන වකවානුවේ දී භාෂාව ඔස්සේ මෘදු නායකත්වයක් යම් ආකාරයකට නැගෙනබව ජගත් ප්‍රජාවට එම වකවානුවේ දී ඒත්තු ගිය කරුණකි. නමුත් ඉන්දීය අගමැති ධූරය හෙබවූ ජවහල් ලාල් නේරු පොදු රාජ්‍ය මණ්ඩල රටවල සම්බන්ධතාව ගැන අලූත් දර්ශනයක් ඉදිරිපත් කළේය. බටහිර සමාජයෙන් හො`ද දේ ගනිමින් සහ ඉන්දීය අනනයතාවය ආරක්ෂා කරගනිමින් සමුලූවට ඉලක්කයක් තිබිය යුතු බව එයයි. මෙම මතය අනෙක් රටවලට ද එක`ගවිය හැකි එකකි. පොදු රාජය මණ්ඩලය මෙතෙක් පැමිණි ගමන අතරතුර සාමාජික රටවල් පැරණි අධිරාජ්‍ය වාදයෙන් තමන්ට ගැලපෙන දේ ඇතුලූ කරගන්නා අතර තමන්ටම අනන්‍ය පාලන ව්‍යුහයක් සකස්කර ගනිමින් සිටියි.
අද එය වෙනත් පැත්තකට නැඹුරු වෙමින් සිටී. පොදු රාජ්‍ය මණ්ඩල අරමුණු යම් සන්ධිස්ථානයක පසුවෙයි. එය තුළ ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදය ඇතුලූ බටහිර ගුණාංග සම්බන්ධයෙන් සියුම් පැටලිල්ලක් මතුවෙමින් තිබේ. එය බෙදීමක් දක්වා වර්ධනය වී නැත. නමුත් බටහිර ප්‍රජාව විසින් තමන්ට එරෙහිව නගන චෝදනා ගැන අප්‍රිකානු රටවල් යම් කනස්සල්ලක් දක්වන බව දැකගත හැකිය. බටහිර දැක්ම අනුව යහපාලනය, මාධ්‍ය නිදහස සහ මානව හිමිකම් යනාදී කරුණු ජන සමාජයේ මිනුම් ද`ඩු ලෙස අගය කරයි. එවැනි ලක්ෂණ වලට අනුගතවන ලෙස බටහිරෙන් නැගෙන අදහස් තමන් පාලනය කරන්නට කරන තැතක් ලෙස අප්‍රිකානු කලාපයේ රටවල් ප්‍රශ්න කරනබව පෙනේ. ජාත්‍යන්තර යුද අධිකරණයෙන් අප්‍රිකානු රටවල නායකයන් සම්බන්ධයෙන් ගන්නා තීන්දු වලට එරෙහිව ද තද විරෝධයක් නැගෙමින් තිබේ.
ලෝක ප්‍රජාව තුළ බටහිර රටවලට විශාල අවකාශයක් ඇතත් පොදු රාජ්‍ය මණ්ඩලය තුළ බටහිර නියෝජනය කරන රටවල් ප්‍රමාණය ගණනින් අඩුය. නියෝජනය සීමිත නමුත් පොදු රාජ්‍ය මණ්ඩලයේ පරිපාලන කටයුතු ස`දහා ධනය සැපයෙන්නේ බටහිර ප්‍රජාවගෙන්ය. බටහිර සුලූ පිරිසක් පනවන නිර්නායක සහ පවතින පසුබිම තහවුරු කරන්නට කටයුතු කෙරෙන ආකාරය සම්බන්ධව යම් ගැටුමක් පොදු රාජ්‍ය මණ්ඩලය තුළ මෝදු වන බව දැකගත හැකිය. එය විශේෂ අවධානයට ලක්විය යුතුය.
පොදු රාජ්‍ය මණ්ඩල රටවල ජීවත්වන ජනගහනය බිලියන දෙකකට අධිකය. ලෝක ජනගහනයෙන් තුනෙන් දෙකක් පමණ වෙයි. ඉංග්‍රීසි භාෂාවෙන් නව යටත් විජිත වාදයකට යන ගමන නව සහයෝගීතාවයකට හරවන්නට එදා ඉන්දියාවට හැකිවිය. අද නැගෙන මතය වෙනුවට පොදු රාජ්‍ය මණ්ඩලයේ රාමුව ආරක්ෂා කරගෙන එය නව ආරයකට යොමුවන ආකාරයට හරවා ගන්නා අවශ්‍යතාවයක් වර්තමානයට ඇත. අද පවතින ආර්ථික සහ සමාජ විභවයන්ගෙන් ගැලපෙන දේ එකතුකරගෙන අලූත් දැක්මක් සකස්කර ගැනීමට සමුලූව උපයෝගී කරගත හැකිය.
අප්‍රිකානු සහ ආසියානු රටවල ආර්ථිකය දියුණුය. එක් එක් රටවල අනන්‍යතාව සහ විවිධ ආවේනික ව්‍යුහයන්ට ගරු කරන ආකාරයට පොදු රාජ්‍ය මණ්ඩලයේ අරමුණු නව ප්‍රවේශයකට සංවිධානය කරගත හැක්කේ කෙසේද? පොදු රාජ්‍ය මණ්ඩල නායකත්වයට අද ඇති සියුම් අවස්ථාව එයයි.

කෝපි කාලයෙන් කෝපි යුගයට

2013.11.06 -ලංකාදීප – මිලින්ද මොරගොඩ

කෝපි වගාව ශ‍්‍රී ලංකාවේ යටත් විජිත යුගයේ ලංකාවට පැමිණි ආගන්තුක වගාවකි. බටහිරින් පැමිණි වැවිලිකරුවෝ වෙහෙස මහන්සියෙන් කදුකරයේ කෝපි වගා කළහ. අනපේක්ෂිත ආකාරයට වසංගත රෝගයක් බෝ වූ අතර වගාකරුවන්ට කෝපි වගාව තිත්ත එකක් බවට පත්විය. තේ වගාව ලංකාවේ ඇරඹුනේ ඉන් අනතුරුවය. ලෝකවාසීන්ට පළමුවෙන් කෝපි රහ දැනෙන්නට පටන්ගත්තේ ඉතියෝපියාවෙන්ය. පසුව අධිරාජ්‍යවාදීන්ට යටත් වූ ලෝකයේ සෑම රටකටම කෝපි වගාව ව්‍යාප්ත වූ අතර අද වන විට ඉහළම මට්ටමේ පානයක් වශයෙන් පිළිගැනීමට ලක්ව තිබේ.
කෝපි පානය රසවත් නමුත් කෝපි වගාකරුවන්ගේ ජීවිත රසවත් නැත. ඉහළම වෙළ`ද නාම යටතේ අළෙවි වන කෝපි කෝප්පයක මිල ඇමරිකානු ඩොලර් දෙකක් වන විට කෝපි වවන කම්කරුවෙකුගේ දිනක ආදායම ඩොලර් ශතයක් බව පර්යේෂණ වාර්තා දක්වයි. විකිණෙන මිලෙන් දෙසීයයෙන් පංගුවකි. මෙම ආදායමෙන් එදා වේල ගත කරන්නට වැරදරන මිනිසුන් ජීවත්වන ලෝකය තුළ කෝපි කෝප්පයක් පානය කරමින් පැය ගණන් සාකච්ඡා තර්ක විතර්ක කරන සමාජ රටාවක් අද ගොඩනැගී තිබේ. කෝපි වැවීම දුක්බර නමුත් කෝපි පානය ධනවත් සමාජයේ සංකේතයක් බවට පත්ව තිබේ. කෝපි පානය වෙනුවෙන් වෙන් වූ අවහන්හල් ජනප‍්‍රිය සංස්කෘතියට එකතු වී ඇති අතර ලංකාවේ පවා ආනයනය කළ ඉහළම ප‍්‍රමිති සහිත කෝපි ඇට වලින් සකස් වන කෝපි කෝප්පයක් පානය කරන්නට ඇති හැකියාව වර්ධනය වෙමින් තිබේ.
කෝපි වලට ඇලූම් කරන රසවතුන් පානයක් වශයෙන් පමණක් නොව එයින් ඇති කරන ආර්ථික සමාජ පසුබිම ගැන ද අවධානයෙන් සිටිති. දුප්පත් මිනිසුන්ගේ ජීවිත නංවන සහ පරිසරය ආරක්ෂා කරමින් කෝපි නිපදවීම ගැන නොයෙකුත් තර්ක විතර්ක ගොඩනැගේ. මෙම පසුබිම තුළ බ‍්‍රසීලය, ජමෙයිකාව සහ අයිවරිකෝස්ට් යන රටවල් කෝපි වගාව සහ අපනයනය සම්බන්ධයෙන් ලෝකයේ ඉහළටම නැගී ඇත. මේ අතර පසුගිය වසර කිහිපය තුළ අලූතෙන් වගාවට එකතු වූ වියට්නාමය අද කෝපි වගාව අතින් ප‍්‍රමුඛ තැනෙකට පැමිණ තිබෙන බව ද ජාත්‍යන්තර වාර්තා දක්වයි.
සියවස් දෙකක් පමණ කාලයක් තේ වගාකරන ශ‍්‍රී ලංකාවේ නාමය දිදුලන්නේ රසවත් තේ නිපදවන රටක් වශයෙනි. තේ කෝප්පය රසවත් නමුත් ශ‍්‍රි ලංකාවේ පමණක් නොව ජාත්‍යන්තර සමාජයේ දී ද, කෝපි කෝප්පයට හිමි සමාජ වටිනාකම දිනාගන්නට තේ කෝප්පය සමත් ව නැත. එය ඇති කරන්නට දරන තැත අගය කළ යුතුය. කෝපි වශයෙන් පමණක් නොව කෝපි අවන්හල් සන්නාම වශයෙන් වෙනමම ද ජනප‍්‍රිය වී තිබේ. තේ නිෂ්පාදනය හා බෙදාහැරීම හමුවේ පානය කරන අවන්හල් සන්නාම වශයෙන් ප‍්‍රකට වී නැත. විවිධ රසය සහ විවිධ බාහිර ලක්ෂණ එකතුකරමින් තේ රසය අලූත් ආකාරයකට වි`දින්නට සැලැස්විය හැකිනම් තේ කෝප්පයේ මිලට අලූත් වටිනාකමක් එකතු කළ හැකිවෙයි.
එහෙම නැත්නම් කෝපි කාලයේ කෝපි වැවූ ශ‍්‍රී ලංකාවට කෝපි යුගයේ දී කෝපි වගා කර රටට අලූත් පැත්තක් විවර කරන්නට ද බැරිකමක් නැත. තැනෙක සුළු වශයෙන් කෝපි වගා කරන නමුත් එය වානිජ මට්ටමින් මහා පරිමානයෙන් නොවේ. ආරම්භයේ දී කෝපි වගාවට අත් පත් වූ ඉරණම ගැන ඇති අමිහිරි මතකය හමුවේ කෝපි වගා කරන්නට උත්සාහ දරන පිරිස සීමිතය. තේ වගා කරන ක`දුකරය ලෝකයේ ඉහළම වටිනාකමක් ඇති රොබස්ටා කෝපි වවන්නට සුදුසුය. පහත රට ප‍්‍රදේශයේ එතරම් වැඩි මිලක් නැති ඇරබිකා කෝපි වගාකරන්නට හැකියාව තිබේ. කෝපි කාලයේ දි මෙන් වගාවට හානි පැමිණෙන අවස්ථාවල එය මර්දනය කරන තාක්ෂණය සහ රසායනික ක‍්‍රම දියුණු වී ඇති බව පෙනේ.
කෝපි කාලයෙන් කෝපි යුගයට ඇතුළු වෙමින් පවතින අවස්ථාවේ කෘෂිකර්මයට තෝරාගත් වානිජ අරමුණු සහිතව උසස්ම සන්නාම සහිතව කෝපි වවන්නට ලංකාවට හැකියාවක් ඇත. එය විශේෂිත ආකාරයට දියුණු කර ගැනීමට අවධානය යොමු කිරීම වැදගත්ය.