ගරු කළ යුතු පාරිභෝගික අයිතියටය

2013.02.27- ලංකාදීප- මිලින්ද මොරගොඩ

ආහාර මූලික අයිතිවාසිකම් වලින් එකකි. මෑතක දී ඉන්දියාව පොදු ජනතාවට ආහාර වෙනුවෙන් අයිතියක් ඇති බව නීතියෙන් තහවුරු කළේය. ශරිද ලංකාවේ බහුතරය බෞද්ධයන්ය. කුස ගින්නේ සිටින කෙනෙකුට ආහාර සපයා ධර්මය දේශනා කළ බව බෞද්ධ සාහිත්යියේ සඳහන්ය. ආහාර පාන වෙනුවෙන් චාරිතරංකා වාරිතරකළ තිබීම සෑම ආගමකම හෝ සමාජයකම පොදු දර්ශනයකි.

ලෝක ජනගහනයට ආහාර නිෂ්පාදනය පරෑම මාණවත් නොවන බව පෙනෙන විට නිපැයුම වැඩි කරන්නට පොහොර භාවිතා කරන්නට පටන් ගත්තේය. හරිත විප්ලවය වශයෙන් එය ලොව පුරා පැතිර ගියේය. පොහොර භාවිතයේ දී රසායනික සිරුරට අහිතකර බව දක්වමින් කාබනික ආහාර ගැන උනන්දුවක් දක්වන ජන ව්යාටපාර පැන නැගින. ජාන තාක්ෂණයට සිදුවූ බලපෑම ද එවැනිය. විද්යාජව දියුණුව සමග ජාන වෙනස්කම් මගින් කෘෂිකර්මයේ හා සත්ව පාලනයේ විශාල පෙරැළියක් කර ඇත. නොයෙක් සමාජ මෙය දක්වන්නේ ස්වභාවිකත්වය විකෘති කිරීමක් වශයෙනි. පිලිතුරක් වශයෙන් ජාන තාක්ෂණයෙන් තොරව නිපදවන ලදැයි ලේබලයේ දක්වන්නට ලොව පරිතුමුඛ ආහාර නිපදවන්නන්ට සිදුව තිබේ. බාල වයස්කාර දරුවන්ගෙන් වැඩගැනීමෙන් නිපදවන ආහාර භාවිතා නොකරන ව්යායපාර යුරෝපයේ පරන්ගචලිතය. බටහිර රටවල් පරිසර නීති හා කම්කරු නීති වලට අනුකූලව වෙළඳ පොළට පැමිණෙන දේ නිපදවා ඇත්දැයි විශෙෂයෙන් සැලකිල්ලක් දක්වති. ඇතැම් රටවල් මානව හිමිකම් හා නිදහස සම්බන්ධ පරි ශ්න ඇති රටවල නිපැයුම් මිලදී ගැනීමෙන් වැළකීමෙන් බලපෑම් කරන තත්ත්වයට සංවිධානය වී තිබේ. නිර්මාංශාහාර බුදින සමාජයට ‘‘වේගන් ’‘ සහතිකය ඇතිව ආහාර සපයන අවස්ථා යුරෝපයේ බහුලය. හලාල් නමින් ආහාර නිපදවන්නේ ද එම පරඅව වනතාවයට ම බව වටහා ගැනීම වැදගත්ය.

ජනතාවට ආහාර හෝ වෙනත් පාරිභෝගික ද්රයව්ය සම්බන්ධව ඇති අවශ්ය.තාවය හා එහි පවතින සංස්කෘතිය එකිනෙකට වෙනස් බව අවබෝධ කර ගැනීමෙන් ගැටලූ ඇති නොවේ. නිෂ්පාදකයා කවර භාවිතාවකට පෙළඹුන ද අවසාන තීරණය ගත යුතු පාරිභෝගිකයාය. වෙළඳ පොලේ දී භාණ්ඩයක් මිලදී ගන්නා විට එහි මිල, නිෂ්පාදිත දිනය හෝ අඩංගු ද්රටව්ය ගැන සැලකිල්ලක් දක්වන ආකාරයට එය තම සංස්කෘතියට ගැලපෙන්නේ දැයි විමසා බැලීම පාරිභෝගිකයන්ගේ අයිතියකි. එම අයිතියට ගරු කිරීම ඉතා වැදගත්ය.

පෙළඹවීම පාරිභෝගිකයා පෙළන හිරිහැරයකි. ජන සංවිධාන හෝ නොයෙක් මුහුණුවර ගත් ව්යායපාර වලට පාරිභෝගිකයාට බල කළ හැකිය. පරක් චාරණය ද එයින් එකකි. විශාල පර පාචාරයක් දෙන නමුත් එයින් මුලා වී භාණ්ඩ මිල දී ගන්නට තරම් නූතන පාරිභෝගික සමාජය අනුවන නැත. නැති ගුණ කියන්නට හෝ අනවශ්යූ පරගිකමිතීන් ඉදිරිපත් කරන්නට පර්නටචාරණයේ දී ඉඩ නොලැබෙන්නේ ද එම ස්වභාවික රීතිය හමුෙවිය.

අවසාන තීන්දුව ගත යුතු පාරිභෝගිකයාය. සමාජයේ කොටස්කරුවෙකු වන ඔහු තමන්ගේ සංස්කෘතියට හෝ අනන්යභතාවයට එකග නැති දෙයකට අවනත නොවන තැනට සබුද්ධිකවීම රටක දියුණුවයි. තිරසාර විනයක් පාරිභෝජන රටාව තුළ ඇති කළ හැක්කේ එයින් පමණකි. වෙළඳ සැලට ගොඩ වී වෙළෙන්දා විකුණන ඕනෑම දෙයක් මිලදී ගැනීම ඒකාධිකාරයකි. විකල්පය ඇති සමාජයක තෝරා ගැනීමේ අයිතිය ඇත්තේ පාරිභෝගිකයාටය. පාරිභෝගිකයා මිලදී ගන්නට තීරණය කරන දෙයට ගරු කිරීම වැදගත්ය. එය එසේ වන විට වෙළෙන්දා හා නිෂ්පාදකයා එය ඉටුකරන්නට නැඹුරු වන බව නිසැකය.

පවතින හලාල් සංවාදය ද අහවර විය යුතු සමාජ සම්මතය අනුවය. නීති රීති පනවා බලහත්කාරයෙන් යම් වෙනසක් ඇති කිරීම දියුණු සමාජයක ලක්ෂණය නොවේ. බලහත්කාරයකින් තොරව තෝරා ගැනීමේ අයිතිය සහිත විවෘත වෙළඳ පොළක පාරිභෝගිකයන්ගේ අයිතිය සුරැකීම ඉතා වැදගත්ම න්යානයයි.

වෙන්දේසි කළ යුතු නැති පදික වේදිකාව

2013.02.20-ලංකාදීප- මිලින්ද මොරගොඩ

ඉන්දියාව විශාල රටකි. ආර්ථික අතින් නැගෙන නමුත් අදටත් එරට වෙසෙන ඇතැම් පිරිසකගේ ජීවත්වීමේ අරගලය දැවැන්ත එකකි. යමක් උපයන ව්යුවසායකත්වය විවිධ ආකාරයට බිහිව තිබේ. සීතල පදික වේදිකාවේ රාතරිඑකකය ගත කරන්නට මිලක් තිබේ. පදික වේදිකාව අත්පත් කරගෙන ඇති අතරමැදියෝ ගාස්තු අයකර රාතරි් ්ය ගත කරන අසරණයන්ට එය විකුණන බව ඇතැම් පරාත් න්ත වලින් අදටත් වාර්තාවෙයි. දෙනෝ දාහක් සැරිසරන පදික වේදිකාව බලහත්කාරයෙන් අයිතිකරගෙන වෙළඳාමේ යෙදෙන ඉන්දියානුවන් ගණන මිලියන විස්සකට ආසන්න බව එරට බලධාරීහු ගණන් බලා තිබේ. පදික වෙළඳුන් හා අනවසර වෙළඳුන් ගේ වෙළඳාම ඉන්දියානු සාමාන්යල ජනතාවගේ ජීවිතයට හිරිහැරයක් වන තරමට වැඞී ඇත. එය වටහා ගත් ඉන්දීය මධ්‍යම ආණ්ඩුව අලූත් නීති පනවන්නට තිරණය කර තිබේ.

ලෝකයේ ඕනෑම රටක වෙළඳාම සිදුවන්නේ මහජනතාව ගැවසෙන තැනකය. පදික වේදිකාව එයින් පරකය ධානය. දෙනෝදාහක් සැරිසරන නගර මධ්ය යේ ඇති සීමිත බිම් අගනා සම්පත් බවට හැරවෙයි. ධනය උපයන පදික වේදිකාව බලය ඇති අතරමැදියන් අතට පත්වන්නේ එවිටය. ආර්ථිකය දියුණු වි සමාජ විනය ඇති කරන්නට කරිල යාකරන විට පදික වේදිකාවට ද අලූත් මුහුණුවරක් දෙන්නට සිදුවෙයි. පදික වේදිකාවෙන් වෙළෙඳුන් ඉවත් කිරීමට තීරණය කිරීම විශාල සමාජ පරදෙනශ්න ඇති කරන පරක වයත්නයකි. එය කිසිසේත් සුහදව සිදු වන්නේ නැත. එහි නිරත ව්යාමපාරිකයන්ගේ ද, ඒවා මෙහෙයවන අතරමැදි බලවතුන්ගෙන් ද, මැරයන්ගෙන් ද නැගෙන පරිරතශ්න බරපතලය. ව්යුවසායකත්වය රටක දියුණුවට ඉතාම වැදගත් හෙයින් ගැටලූවට විසඳුම ඉතාමත් සංකීර්ණ එකකි.

ශරීග ලංකාවේ පවා පදික වේදිකාව හා අනවසර ඉඩ අල්ලාගෙන කරන වෙළඳාම ගැන නිතර තොරතුරු පළවෙයි. දෙයක් හිමිවිය යුතු සුදුස්සන්ට නමුත් නගරයක නොයෙක් තැන් අයිතිකරගෙන ඇත්තේ නිසි ආකාරයට නොවේ. දේශපාලනඥයන් එයට වගකිව යුතුය. ආණ්ඩු බලයට පත්වන විට එයට උදවු කරන හිතවතුන්ට අනවසරයෙන් ඉඩම් අත්පත් කරගන්නට ඉඩ දෙයි. අලූතෙන් ආණ්ඩුවක් බලයට එන විට බලහත්කාරයෙන් අල්ලාගෙන සිටින පිරිස අතරට අලූතෙන් තවත් කණ්ඩායමක් එකතුවෙයි. කලින් පාක්ෂිකයන් වී සිටි පිරිස දැන් විපක්ෂයේ නමුත් දීර්ඝ කාලයක් අනවසරයෙන් පරවෙ යෝජනයට ගෙන අයිතිය ලිපි ලේඛන පවා සකස් කරගෙන ඇති බව පෙනේ. එයට පසුබිම සකසන අතරමැදියන්, පාතාල නායකයන්, නීති විරෝධී මත් පැන් හා මත් ද්රකව්යප විකුණනන් ද මෙම චකර, නයට ඇතුළු වී තිබේ. අනාගතය සොයමින් නගරයට සංකරවා මණය වන දුප්පතුන් ද, නොයෙකුත් සොරකම්, මැරකම් හා බලහත්කාරකම් වලින් ද අඩුවක් නැති පිරිසක් ද එහි එදිනෙදා ජීවිතය ගත කරයි. එම අයිතිකරුවන්ට විකල්පයක් නැති බව ඔප්පු කළ හැකි නමුත් බලහත්කාරයෙන් ඇතුළු වී සිටින්නේ පොදු ජනතාවට යුක්තිය හා සාධාරණත්වය අහිමි කරමින්ය. සියල්ල වෙනස් කර අලූත් පියවරකට ගමන් කරන්නට උත්සාහ කළහොත් විසඳාගත යුතු ගැටලූවල කෙළවරක් නැත.

ඉන්දියාව පනත් සංශෝධනය කර පදික වෙළඳාම පාලනය කරන නීති හඳුන්වා දෙන්නට උත්සාහ කරන අතරතුර සිංගප්පූරුව, මැලේසියාව වැනි ආසියාවේ ම වෙනත් රටවල් දැඩි පාලනයකින් එයට උත්තර සොයා ගත්තේය. ව්යකවසායකයන් බිහිකර ආර්ථිකය පුලූල් කිරීමේ අවශ්යිතාවය නවීන ලෝකය පිළිගන්නා නමුත් එය විනිවිද පෙනෙන සමාන අවස්ථා ඇති ආකාරයට සිදුකිරීම වැදගත් බව ද අවධාරණය කරයි. බලහත්කාරය හෙයින් නගරයක විනය පිරිහෙන අතර එයින් ඇති කරන ආර්ථිකය දියුණුව නොවේ. පොදු ජනතාවට අත්ය වශ්යි දේ මිලදී ගැනීමට පහසුව ඇති කළ යුතු අතර ව්යුවසායකයන්ට ද එහි ඇති අවස්ථා උපයෝගී කරගෙන වෙළඳාම් කරන්නට හැකි කලාප බිහිකිරීම දියුණුවට කළ හැකි වැදගත්ම මෙහෙවරකි.
පදික වේදිකාවේ හෝ රජය සතු ඉඩම් කලින් කල බලයට පත්වන දේශපාලනඥයන්ට හෝ අනුගාමිකයන්ට අත පොවා අයිතිකර ගැනීමට ඉඩ නොලැබෙන ආකාරයට පොදු පරට හතිපත්ති සම්පාදනය අවශ්යමය. එවැනි නීති පැනවෙන විට එයට ගරුකරන සදාචාර සම්පන්න බවක් ජන නායකයන්ගෙන් හා සමාජයෙන් අපේක්ෂා කළ යුතුය.

දූෂණ සහ වංචා ගැන ඇෆ්ගනිස්ථානයෙක් පාඩමක්

2013.02.13 – ලංකාදීප- මිලින්ද මොරගොඩ
ඇෆ්ගනිස්ථානය යළි සිවිල් පරිපාලනයක් ඇති වෙමින් තිබේ. එක්සත් ජාතින් ගේ සංවිධානය සහ එරට දූෂණ සහ වංචා මර්දනය සම්බන්ධ ආයතනය එක්ව කළ පර්යේෂණයකින් මවිත කරන තොරතුරු අනාවරණය වෙයි. ජාත්ය්න්තර සමාජය මෙම දත්ත ගැන කතා කරන්නට පටන්ගෙන තිබේ. දූෂණ සහ වංචා තුරන්කර සාධාරණ යුක්ති ගරුක සමාජ බිහිකරන්නට පරය යත්න දරන ඕනෑම රටකට එයින් ඉගෙන ගත හැකි යමක් ඇත.
ඇෆ්ගනිස්ථාන පර්යේෂණයට අනුව එරට දූෂණ හා වංචා වල සමස්ථ එකතුව එරට ජාතික ආදායම මෙන් දෙගුණයකි. සංවර්ධනයේ දී සහ රට තුළ එදිනෙදා සිදුවන කිරරට යාකාරීත්වයේ දී දූෂණ හා වංචා කිසියම් සුළු පරය. තිශතයකින් වාර්තාවීම සාමාන්යා එකක් විය හැකිය. නමුත් අසාමාන්යෂ ආකාරයට දූෂණය හා වංචාව පවතින සමාජයක අවසානය ඉතා භයානකය. වාර්තාවන තොරතුරු වලට අනුව එරට රාජ්යම නිලධාරීන් තමන් ලබන අඩු වැටුප හෙයින් අත යටින් යමක් ගැනීම වැරැද්දක් නොවන බව පර. ාසිද්ධියේ කියන්නට පටන්ගෙන තිබේ. වංචා හා දූෂණ සාධාරණීකරනය කිරීම ඔවුන්ගේ උත්සාහය යැයි පර නිකාශ වෙයි. වංචා සහ දූෂණ සමාජ යාන්තර මණයේ ම කොටසක් වීම රටක අභාග්යරයකි.
පොදු ජනතාවට තමන්ගේ එදිනෙදා වැඩක් කරගන්නට අමතර වන්දියක් ගෙවන්නට සිදුවීම ආර්ථිකයක අකාර්යක්ෂමතාව පෙන්වයි. එහි අතර මැද හුවමාරු වන ධනය කලූ ආර්ථිකයකි. කලූ ආර්ථිකය විශාලවීම රටක පැවැත්මට තර්ජනයකි. තීන්දු තීරණ ගැනීම සහ ආයතන වල රාජකාරි ඉටු කිරීම විනිවිද පෙනෙන ආකාරයට කරන්නට ඉඩ දීම නූතන පරඅතරජාතන්තර ආයවාදයේ එක් දියුණු ලකුණකි. තොරතුරු දැන ගැනීමේ අයිතිය මැයෙන් එය අද භාවිතාවට ද පැමිණ ඇත. මහජනතාව ගෙවන බදු වියදම් වන ආකාරය මහජනතාවට ම පරඑය ශ්න කළ හැකි අතර යුක්ති ගරුක නොවන ලෙස කරන බලපෑම් වලක්වන්නට අලූත් නීති හා රෙගුලාසි හඳුන්වා දෙමින් තිබේ.
ජීවත්වන්නට නිසි ආදායමක් නැති තැන දූෂිත ආකාරයට හෝ උපයා ගැනීම වැරැද්දක් නොවන බවට උපකල්පනය කරන්නේ ඇෆ්ගනිස්ථානයේ පමණක් නොවේ. ලෝකයේ නොයෙක් තැනින් එවැනි දේ අසන්නට ලැබේ. වලක්වන්නට නම් සේවකයන්ගෙන් වැඩ ගැනීමේ දී එයට සරිලන නිසි වේතනයක් ගෙවීම ද වැදගත්ය. සිගප්පූරුවේ අගමැති ලී ක්වාන් යූ මහතා පළ කළ අදහසට අනුව රට කජු වීසි කළහොත් කිට්ටු කර ගත හැක්කේ වඳුරන්ය. බුද්ධිමත්, කාර්යක්ෂම සහ විනය ගරුක රජයේ සේවයක් අවශ්ය් නම් රට කජු වලට වඩා යමක් දිය යුතුය. කාර්යක්ෂම කුඩා රාජ්ය සේවයක් රටකට ආභරණයකි. ආණ්ඩුවේ පර්ට මාණය ද රටට ගැලපෙන කුඩා එකක් වීම වටී. එවිට වැඩිපුර ගෙවන්නට හැකිය. අවාසනාවකට පාලකයන් ගේ සූදානම අඩුවෙන් වැටුප් ගෙවා වැඩියෙන් නීති පැනවීමටය. නීතිය දරද ඬු වන තරමට ම දූෂිතයන් සහ වංචනිකයන් එයට එරෙහිව යමින් සටකපට ආකාරයට හැසිරෙන්නට වපරිසය සකස්කර ගනී. දූෂණ ය හා වංචා වලට වැට බැඳීම පහසු නැති බව එයින් අවබෝධ කරගත යුතුය.
ගෞරවණීය ආකාරයට ජීවත්වන්නට ඉඩ සැලසෙන වේතනයක් ගෙවා එයට පටහැනි ආකාරයට උපයන්නට උත්සාහ කරන විට ඉතා දැඩි ද ඬු වම් පැනවීම වර්තමානයට ගැලපෙන කරිට මයයි. වැඩ කරන තරමට ගෙවන සහ එහෙයින්ම කලූ ආර්ථිකය ඉතාම අඩු දියුණු රටවලින් කියැවෙන යහපත් පණිවිඩය ද එයයි.
දියුණු වෙමින් පවතින රටවල ආර්ථිකයට දූෂණය සහ වංචා විශාල පරයහ ශ්නයකි. සේවාවක් ලබා ගන්නට පැමිණෙන මහජනතාවට එය ඉටු කර ගැනීම වෙනුවෙන් අතරමැදියන්ට ගෙවන්නට සිදුවන විට කරල‍ෙමය ගැන කලකිරිමක් ඇතිවෙයි. ගෙවන්නට සූදානම් නැති අය වෙනුවෙන් සේවය පමා වන අතර අමතර ව ගෙවන්නට සූදානම් වන පිරිසට නීතියට එපිටින් යමින් අවස්ථා පෑදීම මෙහි ඇති බරපතල වරදයි. ඇෆ්ගනිස්ථානය අනාවරණය වූ රටකි. අනාවරණය නොවී ඇති තැන් ගැන මනා අවබෝධයක් ඇති කර ගැනීම හා දූෂණය සාධාරණීකරණය කරන්නට ඉඩනොදීම පාලකයන්ගේ වගකීමකි.

පර් තිඵල සමාලෝචනයෙන් අධ්යාදපනය නව මගකට

2013.02.07 – ලංකාදීප- මිලින්ද මොරගොඩ
පසුගියදා නිකුත් වූ උසස් පෙළ විභාගයේ පර් තිඵල වලට අනුව දරුවන් ඉගෙන් ගන්නට දරන මහන්සියේ තරම පැහැදිලිව පෙනේ. විෂයයන් තුනටම විශිෂ්ට සම්මාන ලැබූ සිසු සිසුවියන් පර ගනමාණය ද සැලකිය යුතු තරම්ය. එවැනි ඉහළම සාමාර්ථයක් ලබා ගත්ත ද විශ්ව විද්යාිලයට ඇතුලත්වීම අපහසුවන තරමට තියුණු තරගයක් මෙරට අධ්යා පනයේ පවතී. එය කණගාටුදායක තත්ත්වයකි.
අධ්යාඅපනය වෙනුවෙන් රජය දරන වියදම විශාල එකකි. දෙමවුපියන් තම දරුවන් වෙනුවෙන් කරන වියදම ද එයට නොදෙවෙනිය. නිදහස් අධ්යාිපනය පාසලේ දී ලැබෙන බව ඇත්ත නමුත් එයට සමාන්තරව පුද්ගලික අමතර පන්ති ජාලයක් රටපුරා පැතිරී තිබේ. එය පුද්ගලික අධ්යානපනය යැයි එකවරම පිළිගැනීමට ද සමාජයේ කැමැත්තක් නැත. පන්ති කාමරයක ඉගෙන ගත යුතු දරුවන් තිහක් හතලිහක් පමණ යැයි රජයේ පරමැ තිපත්තියයි. අතිරේක පන්ති පවත්වන නගරයක ජනපරිප ය ගුරුවරයෙකුගේ එක සැසියකට සහභාගීවන සිසු සිසුවියන්ගේ ගණන තුන් දහසත් හය දහසත් අතරය. උගන්වන ගුරුවරයා නොපෙණෙන නමුත් සජීවීව රුව ද, හඩ ද සමග දරුවන්ට දැනුම දෙන ආකාරයට පහසුකම් තාක්ෂණිකව සැපයේ. එවැනි පහසුකම් නැතිව පවා සිය දහස් ගණන් දරුවෝ ගම් දනවු පුරා නිති පතා අමතර පන්ති වලට සහභාගීවෙති. ඉගැන්වීම, විනය මුදල් අයකිරීම යනාදී වශයෙන් නොයෙකුත් ගැටලූ ඇතත් පුද්ගලික පන්ති අත්හැර දැමීමට හැකියාවක් නැති තරමට එය තහවුරු වී තිබේ.
ජනපරිවුරය පාසලකට දරුවා ඇතුලත් කර ගැනීමට දරන මහන්සිය හා අතිරේක පන්ති ද යවමින් උගන්වන්නට දරන වෙහෙසට තෘප්තියක් ලැබෙන්නේ පරරුවතිඵල නිකුත්වීම සමගය. විභාගයට ඉදිරිපත්වන දරුවන්ගෙන් වැඩි පරන තිශතයකට විශ්ව විද්යාඇල අධ්යා පනය හිමිවන්නේ නැත. විශ්ව විද්යාුලයට සුදුසුකම් ලබන දරුවන් පවා උපාධියෙන් පසු රැුකියා ඉල්ලමින් මහ මගට බසී. පාසල් අධ්යානපනය අතරතුර එය අතහැර වෙනත් මං කරා යන පිරිස ද සුළු පටු නොවේ. මේ සියල්ල පෙන්වන්නේ අධ්යායපන කරුර මය පවත්වාගෙන යන ආකාරයක එක පැත්තකි.
පාසලට ඇතුළුවන දරුවන්ට අනාගතය ගැන දැක්මක් ඇතිකරන සැලසුම් මෙරට අධ්යාහපන පරර‍එතිපත්ති වල තිබිය යුතු අංගයකි. විශ්ව විද්යා්ලය නැතත් එපමණටම පිළිගැනීමක් ඇති උසස් වෘත්තීය අධ්යාරපන ආයතන පද්ධතියක් අවශ්යරය. එය විකල්පයකි. පාසල් අධ්යා්පනය හා අතිරේක පන්ති වශයෙන් දෙමාපියන්ට දරන්නට සිදුව ඇති වියදම ද දරුවන් දරන වෙහෙස ද කළමණාකරනය කිරීමේ කර. ණමවේදයක් රටට අවශ්යපය.
පරදු කට පර්යේෂණ ආයතනයක් වන මැකෙන්සි විශෙෂඥයන් පෙන්වා දෙන්නේ විශ්ව විද්යා‍ලයෙන් උපාධිය දී පිට කිරීම පමණක් නොව නික්ම ගිය පසු ඔවුන්ට එයින් පරර. යෝජන ගැනීමට ඉඩ ලැබෙන්නේ දැයි සොයා බැලීම විශ්ව විද්යාණලයක වගකීම බවයි. උපාධියට ගැලපෙන රැුකියාවක් සොයා ගැනීමට රට තුළ ආර්ථික හා සමාජ පරිසරයක් නැතිනම් පරිසරයට සුදුසු පරිදි සපයන අධ්යාඋපනය වෙනස් විය යුතු බව මැකෙන්සි ආයතනය කියයි. කෙහොම නමුත්, අඩුම තරමින් අවුරුදු දහයකට වරක්වත් අධ්යාවපනයේ අව්යිශතාව හා එම අවශ්යෙතාව ඉටුකරන ආයතනික රාමුවක් පවතින්නේ දැයි විමසා බැලීම අවශ්යදය.
නිකුත් වූ පරක් තිඵල වල හරි වැරදි හෝ එහි ඇති හො`ද දකින අතර රට තුළ පවතින අධ්යාශපන කර්යෙමයේ නිසි, රිසි බව ගැන ද සමාලෝචනයකට යාම වැදගත්ය. විභාග සමත්වන නමුත් රජයේ සේවයට ඇතුළු වන්නට හෝ රට රැුකියාවකට යන්නට පර යායත්න දරන පරපුරකින් අනාගතය දිදුලන්නේ නැත. විශ්ව විද්යා‍ලයට සමාන්තරව ව්යකවසායකත්වය ද නැංවිය යුතුය. විශ්ව උපාධිය එකම ඉලක්කය නොවන බව පාසලට ඇතුලත් වන අවස්ථාවේ සිට ම දරුවන්ට අවධාරණය කරන අධ්‍යාපන කරපාධමයක් රටට වැඩදායකය.